Mark Rothko werd in Rusland geboren en kreeg les op een Talmoedschool. Op 10-jarige leeftijd trok hij naar de VS, waar zijn familie zich vestigde om aan de pogroms te ontsnappen. Was het deze Westerse jeugd die van Mark Rothko (1903-1970) een intellectueel maakte die zowel ondergedompeld was in het denken van Nietzsche, Freud en Jung als in de Griekse mythologie? Als tijdgenoot van de abstracte expressionisten en surrealisten had hij niettemin een grote bewondering voor Fra Angelico (1387-1455) en Matisse, aan wie hij een van zijn schilderijen opdroeg.
Aanvankelijk werd hij geïnspireerd door de New Yorkse metro en kust, maar hij verliet abrupt de academische figuratieve canons om ‘fundamentele menselijke emoties uit te drukken’. Zijn ambitie: ‘… de schilderkunst verheffen zodat ze even aangrijpend wordt als muziek en poëzie’.
Kleur is het enige wat telt
Rothko’s composities ontwikkelen zich tot brede kleurvlakken met onregelmatige contouren, wat de Amerikaanse kunstcriticus Clement Greenberg ‘Color Field Painting’ noemde. Kleur is het enige wat telt, omdat het emotie overbrengt. Toch weigerde hij als ‘colorist’ beschreven te worden. Hij waarschuwt: ‘Tegen wie denkt dat mijn schilderijen sereen zijn, zou ik willen zeggen dat ik het meest absolute geweld heb gevangen in elke vierkante centimeter van hun oppervlak.’
Mark Rothko, abstracte humanist
Vanaf de late jaren 50 gaf hij de voorkeur aan donkere tinten. Kijk maar naar de 14 monochrome doeken, in violet en blauw, die te zien zijn in de Rothko Chapel. Deze tentoonstelling volgt de carrière van deze ‘abstractehumanist’ en sluit af met de ‘Black and Grey’-reeks (1969-70), een ‘kathedraal in zwart en grijs’, aldus curatrice Suzanne Pagé, ‘doorspekt met sculpturen van Giacometti, een kunstenaar wiens humanisme en wetenschap van de ruimte hij met een beklijvende twijfel deelde’.
> ‘Mark Rothko’ in de Fondation Louis Vuitton, avenue du Mahatma Gandhi 8, 75116 Parijs (FR), tot 2 april 2024. Fondationlouisvuitton.fr/en
