De titel van Laurent Greilsamers biografie van Nicolas de Staël is Le Prince foudroyé (De Prins die door de bliksem getroffen werd). De kunstenaar met het lange silhouet, vereeuwigd door fotografe Denise Colomb, werd in 1914 in Rusland geboren als Nicolas de Staël von Holstein. In 1955 pleegde hij zelfmoord in Antibes door van het terras van zijn atelier naar beneden te springen.
In het Musée des Civilisations de l’Europe et de la Méditterranée (Mucem) in Marseille hangt zijn laatste meesterwerk, Le Concert (Le Grand Concert : l’orchestre, 350 × 600 cm). Met die zwarte piano onder een rode hemel eindigt de creatieve reis van Nicolas de Staël: een impasto van grote vlakken met spatel en mes – wat sommigen zouden omschrijven als metselwerk – met verdunde kleuren, aangebracht met katoen en gaas.
De zoektocht van Nicolas de Staël naar emotie
De Staël had de blik op de horizon, een verdwijnpunt aan de rand van de blauwe lucht en de zee, en probeerde die ‘vervelende pingpongbal van licht’ vast te leggen, die alle contouren opslokt, ‘vraatzuchtig en verblindend’. Het thema is maar een voorwendsel. Beweging, kleur en de zoektocht naar emotie zijn het enige wat telt. Zijn composities zijn nooit echt figuratief of echt abstract. ‘Onder de oppervlakte van mijn schilderijen, het geweld, de voortdurende machtsstrijd ligt iets fragiels in de zin van het goede, het sublieme’, schreef hij een paar maanden voor zijn tragische dood.
Voortdurende evolutie
Stillevens, landschappen of portretten, geen onderwerp ontsnapte aan zijn schildersdrang. Hij liet 1.120 werken na, gemaakt tussen 1940 en 1955, in olieverf, gouache en Oost-Indische inkt. Het Musée d’Art Moderne in Parijs toont een chronologisch overzicht van 200 werken, waaronder een vijftigtal voor het eerst in een Frans museum te zien zijn. Ze getuigen van zijn ‘voortdurende evolutie’, weg van de uitgestippelde paden van het kubisme, fauvisme, surrealisme of abstract expressionisme. Ze markeren een leven dat ten volle werd geleefd.
> ‘Nicolas de Staël’ in het Musée d’Art Moderne, avenue du Président-Wilson 11, 75116 Parijs (FR), tot 21 januari 2024.
Mam.paris.fr/en
